Elektronik atık krizi büyüyor (*)

• 03 Haziran 2024

(*) Bu yazı PEKAS, MOL-e, EVRAKA katkıları ile hazırlanmıştır.

Birleşmiş Milletler‘in son raporu dünya çapında rekor miktarda elektronik atık ortaya çıktığını gösterdi. Yılda 62 milyon tonluk bu muazzam miktar, kişi başına yaklaşık 8 kilogram elektronik atığa denk geliyor. Bu miktarın ancak dörtte birinin geri dönüştürüldüğünü söyleyen uzmanlar “elektronik atığa karşı savaşı kaybediyoruz” diyerek uyarıyor. İstatistiklere göre 2030 yılına kadar elektronik atık miktarının üç katına çıkabileceği ifade ediliyor.

Türkiye’de Durum:
Türkiye’de elektronik atık sorunu giderek artan bir endişe kaynağı haline gelmektedir. Son yıllarda teknolojinin yaygınlaşmasıyla birlikte ülkede elektronik atık miktarı hızla artmaktadır. Yapılan araştırmalar, Türkiye’de yılda yaklaşık 1 milyon ton elektronik atık üretildiğini göstermektedir.

Ancak, Türkiye’de elektronik atıkların etkili bir şekilde yönetilmediği ve geri dönüştürülmediği de bilinmektedir. Mevcut sistemler yetersiz olduğundan, çoğu elektronik atık doğrudan çöplüklere veya çevreye atılmakta veya bilinçsizce bertaraf edilmektedir. Bu durum çevre kirliliğine, toprak ve su kaynaklarının kirlenmesine, sağlık sorunlarına ve kaynakların israfına yol açmaktadır.

Türkiye’de elektronik atıkların yönetimi için daha sıkı düzenlemelerin yapılması, geri dönüşüm altyapısının güçlendirilmesi ve kamuoyunun bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Ayrıca, atık elektronik ekipmanların toplanması, geri dönüştürülmesi ve işlenmesi için daha fazla tesisin kurulması ve desteklenmesi önemlidir. Bu şekilde, elektronik atıkların çevresel etkileri en aza indirilerek sürdürülebilir bir atık yönetimi sağlanabilir.

İvedi Olarak Yapılması Gerekenler
Türkiye’de acilen yapılması gerekenler açısından, bu düzenlemelerin etkin bir şekilde uygulanmasını sağlamak ve üretim ile bertarafın tüm seviyelerinde bu düzenlemelere uyulduğunu garantilemek önemlidir. Uygulanması gereken temel adımlar:
1. E-atık toplama, geri dönüşüm ve uygun bertaraf için altyapının güçlendirilmesi.
2. Her bir elektronik ekipman kategorisi için belirli hedefler ve ilerlemenin değerlendirilmesi için kriterler içeren daha spesifik e-atık toplama ve geri dönüşüm hedefleri geliştirilmesi
3. E-atık toplama ve geri dönüşüm işlemlerini takip etmek için entegre bir veri yönetim sistemi geliştirilmesi.
4. Uygun e-atık bertarafının önemi konusunda kamuoyunun bilinçlendirilmesi ve eğitimi.
5. Artan e-atık hacmini yönetmek için geri dönüşüm teknolojileri ve tesislerine yatırım yapılmasının artırılması.
6. Tüm paydaşların yönergeleri takip etmelerini sağlamak için e-atık düzenlemelerine uyulması açısından sıkı denetimlerin uygulanması.